پارگی تاندون زانو: علل، علائم و درمان

تاندون زانو چیست؟

برای اطلاع از پارگی تاندون زانو بهتر است اول تاندون ها رو بشناسید. تاندون‌ها رشته‌های محکمی از بافت فیبری هستند که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. تاندون پاتلار (تاندون زانو) با همکاری عضلات جلوی ران، به صاف کردن زانو کمک می‌کند. این تاندون، قسمت پایینی کاسه زانو (پاتلا) را به بخش بالایی استخوان ساق (تیبیا) متصل می‌کند. از آنجا که این ساختار، استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کند، گاهی به آن رباط پاتلار نیز گفته می‌شود.

کاسه زانو از طریق تاندون چهارسر ران به عضلات چهارسر متصل است. همکاری این عضلات، تاندون چهارسر و تاندون پاتلار، امکان صاف کردن زانو را فراهم می‌کند.

انواع پارگی تاندون زانو

پارگی تاندون زانو می‌تواند به دو صورت جزئی یا کامل رخ دهد:

• پارگی جزئی: در این حالت، تاندون به‌طور کامل پاره نمی‌شود. این وضعیت مشابه طنابی است که برخی از رشته‌های آن ساییده شده، اما همچنان یکپارچه باقی مانده است.

• پارگی کامل: در پارگی کامل، تاندون از کاسه زانو جدا می‌شود و بدون این اتصال، امکان صاف کردن زانو وجود ندارد.

پارگی تاندون زانو اغلب در محل اتصال به کاسه زانو رخ می‌دهد و گاهی همراه با جدا شدن تکه‌ای از استخوان است. اگر پارگی به دلیل شرایط پزشکی مانند التهاب تاندون (تاندونیت) باشد، معمولاً در وسط تاندون اتفاق می‌افتد.

بیشتر بخوانید: بهترین متخصص زانو در تهران

علل پارگی تاندون زانو

آسیب‌ها

پارگی تاندون زانو معمولاً به نیروی بسیار قوی نیاز دارد. شایع‌ترین علل عبارتند از:

• سقوط: ضربه مستقیم به جلوی زانو، مانند زمین خوردن یا برخورد، یکی از دلایل رایج پارگی است. بریدگی‌های عمیق نیز اغلب با این نوع آسیب همراه هستند.

• پریدن: تاندون زانو ممکن است هنگام خم شدن زانو و ثابت بودن پا (مانند فرود از پرش یا پریدن) پاره شود.

ضعف تاندون

تاندون ضعیف‌شده بیشتر در معرض پارگی قرار دارد. عوامل زیر می‌توانند به ضعف تاندون منجر شوند:

• التهاب تاندون زانو (پاتلار تاندونیت): التهاب تاندون زانو، که به آن تاندونیت پاتلار گفته می‌شود، تاندون را ضعیف می‌کند و ممکن است باعث پارگی‌های کوچک شود. این مشکل بیشتر در افرادی دیده می‌شود که فعالیت‌هایی مانند دویدن یا پریدن انجام می‌دهند و به همین دلیل گاهی به آن “زانوی پرش‌کنندگان” گفته می‌شود.

• تزریق کورتیکواستروئید: تزریق کورتیکواستروئید برای درمان تاندونیت پاتلار ممکن است باعث ضعف تاندون و افزایش احتمال پارگی شود. به همین دلیل، پزشکان معمولاً از تزریق این داروها در اطراف تاندون زانو اجتناب می‌کنند.

• بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی که جریان خون را مختل می‌کنند، مانند نارسایی مزمن کلیه، کلسترول بالا، بیماری‌های التهابی (آرتریت روماتوئید، لوپوس)، دیابت، عفونت، بیماری‌های متابولیک یا استفاده از استروئیدها، می‌توانند تاندون را ضعیف کنند.

• جراحی‌های قبلی: جراحی‌هایی مانند تعویض کامل زانو یا بازسازی رباط صلیبی قدامی ممکن است خطر پارگی تاندون را افزایش دهند.

بیشتر بخوانید: تعویض مفصل زانو

علائم پارگی تاندون زانو

هنگام پارگی تاندون زانو، معمولاً حس پارگی یا صدای “ترک” احساس می‌شود. درد و تورم به‌دنبال آن ایجاد می‌شود و فرد نمی‌تواند زانوی خود را صاف کند. علائم دیگر عبارتند از:

• فرورفتگی در زیر کاسه زانو در محل پارگی تاندون

• کبودی

• حساسیت به لمس

• گرفتگی عضلانی

• حرکت کاسه زانو به سمت بالای ران، زیرا دیگر به استخوان ساق متصل نیست

• مشکل در راه رفتن به دلیل ناپایداری زانو

معاینه پزشکی

تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی

پزشک متخصص ارتوپد، مانند دکتر هومن کوکبی، ابتدا درباره سلامت عمومی و علائم شما صحبت خواهد کرد و تاریخچه پزشکی شما را بررسی می‌کند. سؤالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد شامل موارد زیر است:

• آیا قبلاً به جلوی زانوی خود آسیب زده‌اید؟

• آیا دچار تاندونیت پاتلار هستید؟

• آیا بیماری خاصی دارید که ممکن است شما را مستعد آسیب زانو یا تاندون کند؟

• آیا جراحی زانو، مانند تعویض کامل زانو یا بازسازی رباط صلیبی قدامی، انجام داده‌اید؟

پس از بررسی علائم و تاریخچه پزشکی، پزشک معاینه کاملی از زانوی شما انجام می‌دهد. برای تشخیص دقیق، پزشک توانایی شما در صاف کردن زانو را آزمایش می‌کند. اگرچه این معاینه ممکن است دردناک باشد، اما برای شناسایی پارگی تاندون زانو ضروری است.

آزمایش‌های تصویربرداری

برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا اسکن MRI تجویز کند:

• اشعه ایکس: در صورت پارگی تاندون زانو، کاسه زانو از جای خود جابه‌جا می‌شود که اغلب در تصویر اشعه ایکس از نمای جانبی زانو به‌وضوح قابل‌مشاهده است. پارگی‌های کامل معمولاً با اشعه ایکس به‌تنهایی قابل‌تشخیص هستند.

• اسکن MRI: این روش تصاویر بهتری از بافت‌های نرم مانند تاندون زانو ارائه می‌دهد. MRI میزان پارگی و محل آن را نشان می‌دهد و گاهی برای رد سایر آسیب‌های مشابه لازم است.

درمان پارگی تاندون زانو

پزشک برای برنامه‌ریزی درمان، عواملی مانند نوع و اندازه پارگی، سطح فعالیت و سن شما را در نظر می‌گیرد.

درمان غیرجراحی

پارگی‌های بسیار کوچک و جزئی معمولاً به درمان غیرجراحی پاسخ خوبی می‌دهند، اما پارگی‌های کامل تقریباً همیشه نیاز به جراحی دارند.

• بی‌حرکتی: پزشک ممکن است استفاده از آتل یا بریس زانو را توصیه کند. این ابزار زانو را صاف نگه می‌دارد تا به بهبود کمک کند. احتمالاً به عصا نیاز خواهید داشت تا از وارد کردن وزن کامل روی پای خود جلوگیری کنید. معمولاً باید به مدت 3 تا 6 هفته از آتل یا بریس استفاده کنید.

• فیزیوتراپی: پس از کاهش درد و تورم اولیه، می‌توانید فیزیوتراپی را شروع کنید. تمرینات خاصی می‌توانند قدرت و دامنه حرکت شما را بازگردانند. درحالی‌که بریس را استفاده می‌کنید، پزشک ممکن است تمریناتی مانند بالا بردن پای صاف را برای تقویت عضلات چهارسر توصیه کند. با گذشت زمان، بریس باز می‌شود تا امکان حرکت آزادتر فراهم شود و تمرینات تقویتی بیشتری تجویز خواهد شد.

درمان جراحی پارگی تاندون زانو

اکثر افراد با پارگی کامل تاندون زانو برای بازیابی عملکرد زانو نیاز به جراحی دارند. در جراحی، تاندون پاره‌شده دوباره به کاسه زانو متصل می‌شود. انجام جراحی زودهنگام پس از آسیب، نتایج بهتری دارد و از کوتاه شدن و زخم شدن تاندون جلوگیری می‌کند.

• بستری در بیمارستان: جراحی ترمیم تاندون معمولاً به‌صورت سرپایی انجام می‌شود، اما برخی بیماران ممکن است حداقل یک شب در بیمارستان بمانند. این موضوع به نیازهای پزشکی شما بستگی دارد. جراحی ممکن است با بی‌حسی منطقه‌ای (نخاعی)، بی‌حسی موضعی فقط در پای جراحی یا بیهوشی عمومی انجام شود.

• روش جراحی: برای اتصال مجدد تاندون، پزشک بخیه‌هایی را در تاندون قرار می‌دهد و سپس این بخیه‌ها را از طریق سوراخ‌هایی که از پایین به بالای کاسه زانو ایجاد شده، رد می‌کند. جراح بخیه‌ها را در بالای کاسه زانو با دقت گره می‌زند تا کشش مناسب در تاندون ایجاد شود و موقعیت کاسه زانو مشابه زانوی سالم باشد.

• تکنیک جایگزین: گزینه دیگر، استفاده از لنگرهای بخیه است. در این روش، تاندون با استفاده از ایمپلنت‌های کوچک به نام لنگرهای بخیه به استخوان متصل می‌شود و نیازی به سوراخ کردن کاسه زانو نیست.

• ملاحظات: برای محافظت بیشتر از ترمیم، برخی جراحان از سیم، بخیه یا کابل برای ثابت نگه داشتن کاسه زانو در حین بهبودی تاندون استفاده می‌کنند. این ابزارها ممکن است در جراحی بعدی برداشته شوند. اگر تاندون قبل از جراحی بیش از حد کوتاه شده باشد، جراح ممکن است از پیوند بافت (گاهی بافت اهدایی یا الوگرافت) برای افزایش طول تاندون استفاده کند.

عوارض پارگی تاندون زانو

شایع‌ترین عوارض ترمیم تاندون زانو شامل ضعف و کاهش دامنه حرکت است. گاهی پارگی مجدد رخ می‌دهد یا تاندون ترمیم‌شده از کاسه زانو جدا می‌شود. همچنین ممکن است موقعیت کاسه زانو پس از جراحی متفاوت باشد. سایر عوارض احتمالی شامل عفونت، باز شدن زخم، لخته خون یا عوارض ناشی از بیهوشی است.

پس از جراحی، به مدیریت درد با استفاده از یخ و دارو نیاز خواهید داشت. حدود 2 هفته پس از جراحی، بخیه‌ها یا منگنه‌های پوستی در مطب پزشک برداشته می‌شوند.

بهبودی

پس از جراحی، احتمالاً زانوی شما با آتل یا به‌ندرت گچ بلند محافظت می‌شود. ممکن است اجازه داشته باشید با استفاده از بریس و عصا (یا واکر) وزن خود را روی پای خود قرار دهید، درحالی‌که زانو صاف است. ابتدا جراح ممکن است وزن‌گیری “تماس نوک انگشت” را توصیه کند، یعنی فقط وزن پای خود را به زمین وارد کنید.

• 2 تا 4 هفته پس از جراحی: معمولاً زانوی شما می‌تواند حدود 50 درصد وزن بدن را تحمل کند.

• 4 تا 6 هفته پس از جراحی: زانو باید بتواند وزن کامل بدن را تحمل کند، اما این بستگی به نوع پارگی، ترمیم و توصیه‌های جراح دارد.

با گذشت زمان، بریس باز می‌شود تا دامنه حرکت بیشتری داشته باشید و تمرینات تقویتی به برنامه توان‌بخشی شما اضافه می‌شود. در برخی موارد، پزشک پروتکل حرکت فوری را تجویز می‌کند که رویکردی تهاجمی‌تر است و برای همه بیماران مناسب نیست.

پزشک و فیزیوتراپیست برنامه توان‌بخشی را بر اساس نوع پارگی، ترمیم جراحی، وضعیت پزشکی و نیازهای شما تنظیم می‌کنند. بهبودی کامل معمولاً حدود 6 ماه طول می‌کشد، اما بسیاری از بیماران گزارش می‌دهند که برای رسیدن به تمام اهداف خود به 12 ماه زمان نیاز داشتند.

نتایج

اکثر افراد پس از بهبودی از پارگی تاندون زانو می‌توانند به مشاغل و فعالیت‌های قبلی خود بازگردند. بسیاری از افراد احساس سفتی در پای آسیب‌دیده دارند، اما اکثر آن‌ها دامنه حرکتی تقریباً برابر با پای سالم خود را به دست می‌آورند.

اگر ورزشکار هستید، جراح شما قبل از اجازه بازگشت به ورزش، ارزیابی کاملی انجام می‌دهد. جراح قدرت پای شما را با آزمایش‌های عملکردی زانو (مانند پریدن) مقایسه می‌کند. هدف این است که پای آسیب‌دیده حداقل 85 تا 90 درصد قدرت پای سالم را داشته باشد. علاوه بر قدرت پا، جراح استقامت، تعادل و وجود تورم را نیز ارزیابی می‌کند.

مشاوره با دکتر هومن کوکبی

اگر علائم پارگی تاندون زانو را تجربه می‌کنید، مشاوره با یک متخصص ارتوپد مجرب مانند دکتر هومن کوکبی در تهران ضروری است. با تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب، می‌توانید به بهترین نتایج دست یابید و عملکرد زانوی خود را بازیابی کنید. برای دریافت نوبت و اطلاعات بیشتر، با مطب دکتر کوکبی تماس بگیرید یا به وب‌سایت رسمی مراجعه کنید.