این مقاله اطلاعات جامعی در مورد پیشگیری و درمان پوکی استخوان ارائه می‌دهد. در این مقاله به موضوعات آناتومی، علل، علائم و تشخیص پوکی استخوان پرداخته نمی‌شود. پیشنهاد می‌شود پیش از مطالعه این مقاله، مقاله «پوکی استخوان» را مطالعه کنید که به این موضوعات پرداخته است.
پیشگیری از پوکی استخوان
هدف از پیشگیری از پوکی استخوان، کاهش سرعت از دست دادن قدرت استخوان‌ها در طول زمان و در نتیجه کاهش خطر شکستگی است. شما می‌توانید با انجام تمرینات خاص، تغییر در سبک زندگی و در برخی موارد استفاده از داروهای استخوانی، استخوان‌های خود را تقویت کنید. بهبود قدرت عضلانی و تعادل نیز می‌تواند به پیشگیری از افتادن‌هایی که منجر به شکستگی و ناتوانی می‌شوند، کمک کند.
ورزش
ورزش‌های وزن‌بر (وزن‌تحمل‌کننده) مهم‌ترین نوع ورزش برای پیشگیری از پوکی استخوان هستند. بدن شما وزن خود را در برابر نیروی جاذبه تحمل می‌کند و بار جاذبه روی استخوان‌ها، سلول‌های استخوانی را فعال می‌کند تا مناطق ضعیف‌تر را تقویت کنند. به همین دلیل است که فضانوردان در فضا، جایی که نیروی جاذبه بسیار کمتر است، ممکن است دچار کاهش تراکم استخوان شوند.
انجام منظم ورزش‌های وزن‌بر پس از دوران جوانی می‌تواند به پیشگیری از کاهش بیشتر تراکم استخوان و تقویت استخوان‌ها کمک کند. همچنین این ورزش‌ها عضلات شما را تقویت کرده و خطر افتادن را کاهش می‌دهند.
اگر دچار پوکی استخوان یا استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) هستید، برخی از ورزش‌های وزن‌بر مناسب عبارتند از:
- پیاده‌روی روی سطح صاف یا تردمیل
- کوه‌نوردی (در صورت نیاز از عصای پیاده‌روی برای حمایت بیشتر استفاده کنید)
- پیاده‌روی درجا در گوشه‌ای از اتاق، با گرفتن پشتی صندلی برای حفظ تعادل در صورت لزوم
- دویدن روی سطح صاف یا تردمیل
- بالا رفتن از پله‌ها (برای ایمنی از نرده‌ها استفاده کنید)
- رقصیدن، از جمله ایروبیک یا زومبا
- بلند کردن وزنه بدون فشار آوردن به کمر (دراز کشیدن می‌تواند به محافظت از مهره‌های شما کمک کند)
- انجام تمرینات نشستن و برخاستن — ابتدا با ارتفاع صندلی بلند شروع کنید و با قوی‌تر شدن پاها به صندلی کوتاه‌تر پیشرفت کنید
- ایستادن در مقابل دیوار و پایین آمدن به حالت خمیدگی جزئی زانو، نگه داشتن این حالت به مدت 10 ثانیه و تکرار چند باره (در صورت نیاز می‌توانید پشتی صندلی را برای حمایت بگیرید). این تمرین می‌تواند ران‌های شما را تقویت کند
- یوگا و تای‌چی برای تعادل و تقویت
- پرش روی صندلی (پریدن با دو پا در حالی که پشتی صندلی را برای حفظ تعادل نگه داشته‌اید)
بیشتر بخوانید: فرق آرتروز با پوکی استخوان
تغییرات در سبک زندگی
ترک سیگار: سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی پوکی استخوان است:
- مستقیماً روی سلول‌های سازنده استخوان اثر می‌گذارد و تشکیل استخوان را کاهش می‌دهد
- با کاهش اشتها به تغذیه نامناسب منجر می‌شود
- بر متابولیسم استروژن اثر می‌گذارد و حتی می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود
- می‌تواند روند بهبود شکستگی‌ها را کند کند
محدود کردن مصرف الکل: بیش از مقدار توصیه‌شده الکل مصرف نکنید (یک نوشیدنی در روز برای زنان و دو نوشیدنی برای مردان):
- مصرف بیش از حد الکل خطر افتادن و شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد
- الکل می‌تواند شما را سیر کند و مانع از خوردن غذاهای سالم که به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کنند، شود
پیشگیری از افتادن: از آنجا که کاهش قدرت استخوان خطر شکستگی را افزایش می‌دهد، افتادن برای افراد مبتلا به پوکی استخوان خطرناک‌تر از افراد با استخوان‌های سالم است. احتمال شکستگی استخوان در یک افتادن جزئی بیشتر است. در صورت شکستگی استخوان بزرگ، مانند لگن، ممکن است مشکلات جدی ایجاد شود. حدود نیمی از افرادی که دچار شکستگی لگن می‌شوند، دیگر نمی‌توانند بدون عصا یا واکر راه بروند و بسیاری پس از شکستگی‌های بزرگ استقلال خود را از دست می‌دهند.
برای پیشگیری از افتادن:
- ورزش‌هایی مانند تای‌چی و یوگا انجام دهید تا تعادل خود را بهبود دهید. ورزش‌های غیروزن‌بر مانند شنا و دوچرخه‌سواری نیز می‌توانند به تقویت عضلات و بهبود تعادل کمک کنند
- اگر مشکلات تعادلی جدی‌تری دارید، ممکن است از کار با یک فیزیوتراپیست برای آموزش تعادل و تقویت بهره‌مند شوید
- محیط خانه خود را بررسی کنید و هر چیزی که ممکن است باعث افتادن شود را برطرف کنید، مانند:
- سطوح لغزنده (کف، حمام، مسیرهای یخ‌زده و غیره)
- فرش‌های شل
- پله‌ها یا تغییرات سطح (پله‌ها، وان حمام و غیره)
- موانع زمینی (مبلمان پایین، کابل‌ها، جعبه‌ها، حیوانات خانگی داخل خانه و غیره)
درمان پوکی استخوان
پزشک شما می‌تواند بررسی کند که آیا تراکم استخوان شما پایین است یا خیر و علت آن را تعیین کند. درمان زودهنگام پوکی استخوان مؤثرترین راه برای کاهش سرعت از دست دادن استخوان و پیشگیری از شکستگی‌ها است. با این حال، برنامه‌های درمانی پس از شکستگی نیز ارزشمند هستند و ممکن است به پیشگیری از شکستگی‌های آینده کمک کنند.
داروها در پیشگیری از پوکی استخوان
بیشتر داروهای پوکی استخوان استخوانی که از دست رفته را جایگزین نمی‌کنند، اما می‌توانند به پیشگیری از شکستگی و ناتوانی کمک کنند. رایج‌ترین داروها با کاهش میزان استخوانی که بدن شما بازجذب می‌کند، از دست رفتن استخوان را کند می‌کنند، که تعادل بازسازی استخوان در اسکلت را بهبود می‌بخشد. این کار معماری استخوان را از بدتر شدن محافظت می‌کند.
ممکن است به داروهای تجویزی برای درمان پوکی استخوان نیاز داشته باشید اگر:
- زنی هستید که یائسگی را پشت سر گذاشته‌اید (دوره‌های قاعدگی شما متوقف شده است)
- مردی بالای 50 سال هستید
- و یکی یا بیشتر از شرایط زیر را دارید:
- شکستگی مهره (استخوان ستون فقرات)
- شکستگی لگن
- امتیاز T (تعیین‌شده توسط اسکن DEXA یا آزمایش تراکم استخوان) -2.5 یا بدتر، اندازه‌گیری‌شده در لگن یا ستون فقرات (امتیاز T در این سطح به این معناست که شما پوکی استخوان دارید)
- امتیاز T بین -1 تا -2.5، اندازه‌گیری‌شده در لگن یا ستون فقرات (امتیاز T در این سطح به این معناست که شما استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان دارید و در معرض خطر شکستگی‌های آینده هستید)
پزشک شما می‌تواند از سیستم امتیازدهی کامپیوتری توسعه‌یافته توسط سازمان بهداشت جهانی برای محاسبه خطر شکستگی استخوان استفاده کند. اگر خطر شما به سطح خاصی برسد و شرایط بالا را داشته باشید، به داروی تجویزی نیاز خواهید داشت.
انواع اصلی داروهای موجود عبارتند از:
- بیس‌فسفونات‌ها: این داروها سرعت از دست دادن استخوان را کاهش می‌دهند و کیفیت کلی استخوان‌های شما را با اجازه دادن به بدن برای ساخت استخوان جدید با سرعتی نزدیک‌تر به سرعت از دست دادن آن بهبود می‌بخشند. بیس‌فسفونات‌ها شامل آلندرونات، ریزدرونات، ایباندرونات و زولدرونیک اسید هستند. این داروها به اشکال مختلف، از جمله قرص و تزریق وریدی، در دسترس هستند.
- مدولاتورهای انتخابی گیرنده استروژن (SERMs): هورمون استروژن به ساخت استخوان و حفظ قدرت و کیفیت آن کمک می‌کند و کاهش سطح استروژن پس از یائسگی می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود. SERMهایی مانند رالوکسیفن و بازدوکسیفن مانند استروژن در بافت استخوانی عمل می‌کنند و به بازسازی آن کمک می‌کنند. این داروها ممکن است برای زنان یائسه خاصی که در معرض خطر بالای پوکی استخوان هستند یا آن را دارند، تجویز شوند.
- کلسی‌تونین: کلسی‌تونین هورمونی است که بدن شما به طور طبیعی تولید می‌کند و به کنترل سطح کلسیم کمک می‌کند. می‌توانید آن را به صورت اسپری بینی مصرف کنید. همچنین می‌تواند به تسکین درد کمک کند، بنابراین پزشک ممکن است آن را در صورت داشتن شکستگی دردناک در ستون فقرات تجویز کند.
- دنوزوماب: این آنتی‌بادی مونوکلونال (دارویی که فقط سلول‌های خاصی در بدن را هدف قرار می‌دهد) با جلوگیری از تخریب استخوان، خطر شکستگی را کاهش می‌دهد. این دارو تقریباً هر شش ماه یک‌بار توسط یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی به صورت زیرپوستی (زیر پوست) در شکم، ران بالا یا بازوی بالا تزریق می‌شود.
- عوامل آنابولیک: تری‌پاراتید و آبالوپاراتید حاوی شکل مصنوعی هورمون طبیعی پاراتیروئید انسانی (PTH) هستند. آنها با تحریک بدن به ساخت استخوان جدید عمل می‌کنند. این داروها در قلم‌های دوزبندی‌شده از پیش پرشده عرضه می‌شوند و شما آنها را به صورت روزانه به صورت زیرپوستی (زیر پوست ران یا پایین شکم) برای حداکثر دو سال تزریق می‌کنید.
- درمان جایگزینی استروژن: درمان جایگزینی استروژن گزینه‌ای مؤثر برای حفظ توده استخوانی و پیشگیری از شکستگی‌های مرتبط با پوکی استخوان در زنان یائسه است (برای مردان یا زنان پیش از یائسگی مناسب نیست). با این حال:
- تحقیقات ارتباطی بین درمان جایگزینی استروژن و افزایش خطر سرطان سینه را نشان داده‌اند
- اشکال خوراکی استروژن (آنهایی که از طریق دهان مصرف می‌شوند) با افزایش خطر تشکیل لخته‌های خون مرتبط بوده‌اند (اشکال ترانس‌درمال و واژینال استروژن نشان داده شده که خطر کمی برای لخته‌های خون دارند یا اصلاً ندارند)
- درمان استروژن که بیش از 10 سال پس از یائسگی شروع شود، با سکته مغزی و حملات قلبی مرتبط بوده است
- برای زنانی که هنوز رحم دارند، استروژن بدون تعادل با پروژستوژن می‌تواند به سرطان رحم منجر شود. استروژن باید با پروژستوژن ترکیب شود تا این خطر کاهش یابد
پزشک شما می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید کدام یک از این داروها گزینه مناسبی برای شما هستند.
چرا سلامت استخوان مهم است؟
استخوان‌ها دائماً در حال تغییر هستند. بدن به طور مداوم استخوان جدید می‌سازد و استخوان قدیمی را تجزیه می‌کند. این فرآیند بازسازی نامیده می‌شود. وقتی جوان هستید، استخوان جدید سریع‌تر از استخوان قدیمی تجزیه می‌شود، بنابراین توده استخوانی شما افزایش می‌یابد. اکثر افراد در حدود سن 30 سالگی به حداکثر توده استخوانی خود می‌رسند. پس از آن، بازسازی استخوان ادامه می‌یابد، اما شما کمی بیشتر از آنچه به دست می‌آورید، توده استخوانی را از دست می‌دهید.
پوکی استخوان بیماری‌ای است که باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و شکستگی آسان آنها می‌شود. احتمال ابتلا به پوکی استخوان به این بستگی دارد که تا سن 30 سالگی چه مقدار توده استخوانی داشته‌اید و پس از آن با چه سرعتی آن را از دست می‌دهید. هرچه توده استخوانی اوج شما بیشتر باشد، استخوان بیشتری ذخیره کرده‌اید. هرچه استخوان بیشتری ذخیره کرده باشید، با افزایش سن کمتر در معرض خطر پوکی استخوان قرار خواهید گرفت.
چه چیزهایی بر سلامت استخوان اثر می‌گذارند؟
موارد زیادی می‌توانند بر سلامت استخوان اثر بگذارند. برای مثال:
مقدار کلسیم در رژیم غذایی: رژیم غذایی کم کلسیم ممکن است به کاهش تراکم استخوان، از دست دادن زودهنگام استخوان و شکستگی آسان استخوان‌ها منجر شود
فعالیت بدنی: ورزش استخوان‌ها را قوی‌تر می‌کند. افرادی که فعالیت بدنی ندارند، در مقایسه با افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند، خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان دارند
مصرف تنباکو و الکل: استفاده از تنباکو، به‌ویژه سیگار کشیدن و ویپینگ، می‌تواند استخوان‌ها را ضعیف کند و خطر پوکی استخوان را افزایش دهد. مصرف منظم بیش از یک نوشیدنی الکلی در روز برای زنان یا دو نوشیدنی الکلی در روز برای مردان نیز ممکن است خطر پوکی استخوان را افزایش دهد
جنسیت: زنان در مقایسه با مردان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، زیرا زنان توده استخوانی کمتری نسبت به مردان دارند
اندازه و سن: افرادی که شاخص توده بدنی 19 یا کمتر دارند یا چارچوب بدنی کوچکی دارند، در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان قرار دارند، زیرا معمولاً توده استخوانی کمتری برای استفاده در سنین بالاتر دارند. استخوان‌ها همچنین با افزایش سن نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند
نژاد و سابقه خانوادگی: افراد با نژاد سفید یا آسیایی در مقایسه با سایر افراد در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان قرار دارند. افرادی که یکی از والدینشان پوکی استخوان داشته‌اند نیز در معرض خطر بیشتری هستند. سابقه خانوادگی شکستگی استخوان نیز خطر را افزایش می‌دهد
سطح هورمون‌ها: هورمون‌ها بر استخوان‌ها اثر می‌گذارند. هورمون تیروئید بیش از حد می‌تواند باعث از دست دادن استخوان شود. به دلیل کاهش سطح استروژن، معمولاً در زمان یائسگی مقدار زیادی از دست دادن استخوان رخ می‌دهد. پیش از یائسگی، افرادی که برای مدت طولانی قاعدگی ندارند (وضعیتی به نام آمنوره) در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان قرار دارند. سطح پایین تستوسترون می‌تواند باعث از دست دادن توده استخوانی شود
مصرف طولانی‌مدت برخی داروها ممکن است به استخوان‌ها آسیب برساند. مثال‌ها شامل:
- داروهای هورمونی که برای درمان سرطان سینه و سرطان پروستات استفاده می‌شوند
- داروهای مورد استفاده برای پیشگیری از تشنج
- داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری‌های تیروئید
- استروئیدهای گلوکوکورتیکوئید
- هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک
- مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین
- تیازولیدین‌دیون‌ها
- مهارکننده‌های پمپ پروتون
برخی بیماری‌های پزشکی نیز می‌توانند بر سلامت استخوان اثر بگذارند. برای مثال، داشتن اختلال خوردن مانند آنورکسیا خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهد، زیرا نخوردن کافی و کمبود وزن استخوان‌ها را ضعیف می‌کند. بیماری‌هایی مانند بیماری‌های تیروئید، بیماری التهابی روده، آرتریت روماتوئید و سندرم کوشینگ می‌توانند خطر از دست دادن استخوان را افزایش دهند
خلاصه پیشگیری از پوکی استخوان
روش‌های درمانی کنونی پیشگیری از پوکی استخوان بیشتر بر پیشگیری از کاهش بیشتر استخوان تمرکز دارند، زیرا در حال حاضر روش‌های قابل اعتمادی برای بازسازی استخوان از دست رفته نداریم. به همین دلیل، انجام اقداماتی برای پیشگیری از کاهش استخوان مهم است. ساخت استخوان‌های قوی از طریق مصرف کافی کلسیم و ورزش در جوانی، سرمایه‌گذاری است که در آینده با کاهش خطر شکستگی‌ها نتیجه خواهد داد.
حفاظت از سلامت استخوان در طول زندگی مهم است. درک کنید که رژیم غذایی، ورزش و سایر انتخاب‌های سبک زندگی چگونه می‌توانند بر استخوان‌ها اثر بگذارند.
توضیه دکتر هومن کوکبی، بهترین جراح ارتوپد در تهران در خصوص پیشگیری از پوکی استخوان
استخوان‌ها کارهای زیادی برای بدن شما انجام می‌دهند. آنها ساختار بدن را فراهم می‌کنند، از اندام‌ها محافظت می‌کنند، عضلات را لنگر می‌اندازند و کلسیم را ذخیره می‌کنند. در حالی که ساخت استخوان‌های قوی و سالم در دوران کودکی و نوجوانی مهم است، شما می‌توانید در بزرگسالی نیز اقداماتی برای حفاظت از سلامت استخوان انجام دهید.
اگر نگران سلامت استخوان خود هستید یا عوامل خطری برای پوکی استخوان دارید، با متخصص ارتوپد خود صحبت کنید. همچنین اگر بالای 50 سال هستید و دچار شکستگی استخوان شده‌اید، در مورد سلامت استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان با متخصص خود صحبت کنید. ممکن است به آزمایش تراکم استخوان نیاز داشته باشید. نتایج این آزمایش سطح تراکم استخوان شما را نشان می‌دهد. نتایج آزمایش همچنین می‌توانند به تیم مراقبت شما کمک کنند تا نرخ از دست دادن استخوان و سایر معیارهای سلامت استخوان را بررسی کنند. با استفاده از این اطلاعات همراه با عوامل خطر شما، متخصص ارتوپد شما می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا دارویی برای کاهش سرعت از دست دادن استخوان گزینه خوبی برای شما است یا خیر.
نظــــر شمـــــــا؟