اگر شما یا یکی از عزیزانتان در حال برنامه‌ریزی برای جراحی ارتوپدی مانند تعویض مفصل زانو هستید، احتمالاً نگران عوارض احتمالی مانند لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی هستید. به عنوان یک جراح و متخصص ارتوپد در تهران، دکتر هومن کوکبی همیشه بر اهمیت پیشگیری از این مشکل تاکید دارد. لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی می‌تواند جدی باشد، اما با دانش درست و اقدامات پیشگیرانه، می‌توانید ریسک آن را به حداقل برسانید. در این پست بلاگ، بر اساس اطلاعات معتبر پزشکی، به طور کامل به موضوع پیشگیری از لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی می‌پردازیم. این راهنما به شما کمک می‌کند تا با علائم، ریسک‌ها و روش‌های پیشگیری آشنا شوید تا بتوانید با اطمینان بیشتری به سمت بهبودی قدم بردارید.
دلایل نیاز به جراحی ارتوپدی و خطرات احتمالی
دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است نیاز به تعویض مفصل یا جراحی ارتوپدی داشته باشید. آرتریت شما ممکن است به نقطه‌ای رسیده باشد که نتوانید کارهای روزمره خود را به صورت قبل انجام دهید. ممکن است نتوانید ورزش مورد علاقه‌تان را انجام دهید یا باغی را که سال‌ها از آن مراقبت کرده‌اید، نگهداری کنید. یا ممکن است آسیب به مفصلی دیده باشید که اکنون نیاز به جراحی دارد.
انجام جراحی ارتوپدی می‌تواند شما را دوباره روی پاهایتان برگرداند و اجازه دهد دوباره از فعالیت‌های روزمره خود لذت ببرید. اما گاهی اوقات، پس از جراحی ارتوپدی، ممکن است لخته خون خطرناکی ایجاد شود.
لخته‌های خونی که در پاهای شما ایجاد می‌شوند، به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT)، می‌توانند باعث تورم مزمن، درد و خارش شوند. و لخته‌های خونی که به ریه‌های شما سفر می‌کنند، به نام آمبولی ریوی (PE)، می‌توانند تهدیدکننده زندگی باشند. بنابراین، ضروری است که سعی کنید خطر ایجاد لخته خون پس از جراحی را کاهش دهید.
طبق اتحاد ملی لخته خون، حتی زمانی که گام‌های درست را برای کاهش خطر لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی برمی‌دارید، حدود 3% شانس ابتلا به DVT و 1.5% شانس ابتلا به PE دارید. این شرایط می‌توانند به معنای نیاز به بستری مجدد در بیمارستان پس از جراحی باشند و حتی می‌توانند منجر به مرگ شوند.
دکتر هومن کوکبی، جراح ارتوپد در تهران، به برخی سوالات درباره اینکه چه کسانی در معرض خطر بالاتر این لخته‌های خون هستند و چه کاری می‌توانید برای کاهش خطر انجام دهید، پاسخ داد.
چه کسانی در معرض خطر لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی هستند؟
لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی می‌توانند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهند. اما برای برخی گروه‌های افراد با عوامل خطر خاص، احتمال بالاتر است. شما در معرض خطر بالا هستید اگر:
- در گذشته لخته خون داشته‌اید.
- عضو خانواده نزدیکی داشته باشید که آنها را داشته باشد.
- سیگار می‌کشید.
- اضافه وزن یا چاق هستید.
- باردار هستید.
- بالای 40 سال سن دارید.
- اختلالات خاص خون یا ورید یا انواع خاصی از سرطان دارید.
- داروهایی مانند کنترل تولد یا هورمون درمانی مصرف می‌کنید.
انواع خاصی از جراحی‌ها نیز می‌توانند خطر لخته خون را افزایش دهند. شانس ایجاد لخته خون بالاتر است اگر نیاز به:
- تعویض هیپ
- تعویض زانو
- جراحی برای ترمیم شکستگی استخوان از لگن تا مچ پا
- روش‌های جراحی طولانی‌تر
- انواع خاصی از بیهوشی
علائم هشداردهنده لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی چیست؟
لخته‌ها بیشتر احتمال دارد در هفته اول یا دوم پس از جراحی ایجاد شوند، اما شما برای حدود سه ماه در معرض خطر هستید. شما همیشه علائم لخته خون را متوجه نمی‌شوید، اما اگر لخته خون ایجاد شود، ممکن است ببینید:
- تورم جدید در ساق پای پایین که وقتی پایتان را بالا می‌برید، پایین نمی‌رود
- درد یا حساسیت جدید در ساق یا ران
- پوست گرم، قرمز یا تغییر رنگ داده روی پا
- وریدهای برجسته
اگر هر کدام از این علائم را متوجه شدید، فوراً با دفتر جراح خود تماس بگیرید. ممکن است تنگی نفس، درد قفسه سینه یا درد هنگام تنفس متوجه شوید. با این علائم، فوراً مراقبت اورژانسی جستجو کنید.
چه کاری می‌توانید قبل و بعد از جراحی برای کمک به پیشگیری از لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی انجام دهید؟
از آنجایی که سیگار کشیدن و وزن بدن بیش از حد شانس لخته خون را افزایش می‌دهد، ترک سیگار و کاهش وزن قبل از جراحی می‌تواند به کاهش خطر کمک کند.
پس از جراحی، باید هر داروی رقیق‌کننده خونی که پزشکتان تجویز می‌کند، مصرف کنید. “حتی با بهترین مراقبت پزشکی، برخی افراد هنوز پس از جراحی ارتوپدی لخته خون ایجاد می‌کنند. اما تحقیقات نشان داده که بسیاری از رقیق‌کننده‌های خون مختلف می‌توانند به پیشگیری از لخته خون کمک کنند.
وقتی نوبت به حرکت و تحرک می‌رسد، باید توصیه تیم پزشکی خود را دنبال کنید. حرکت به اندازه ممکن پس از جراحی ارتوپدی می‌تواند به دور نگه داشتن لخته خون کمک کند. پزشکتان ممکن است بلند کردن پاها، حرکت پاها در دایره یا سفت کردن و ماساژ عضلات پا را توصیه کند.
لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی چگونه درمان می‌شوند؟
علی‌رغم بهترین تلاش‌ها، ممکن است هنوز پس از جراحی ارتوپدی لخته خون ایجاد شود. برای DVT یا PE، پزشکتان احتمالاً داروهایی تجویز می‌کند که خون را رقیق کنند و لخته‌ها را بشکنند. اگر DVT دارید، ممکن است پوشیدن جوراب‌های فشاری توصیه شود. اگر نمی‌توانید دارو مصرف کنید، پزشکتان ممکن است فیلتری در وریدی در شکم شما قرار دهد. به این ترتیب، اگر لخته خونی در پایتان آزاد شود، نمی‌تواند به ریه برسد. اگر لخته بزرگی در ریه‌تان دارید، پزشکتان ممکن است آن را با کاتتری که از طریق عروق خونی به آن برسد، بردارد.
لخته‌های خون گاهی پس از جراحی ارتوپدی ایجاد می‌شوند، اما می‌توانید گام‌هایی برای کاهش خطر بردارید. اگر می‌خواهید با جراح ارتوپدی که می‌تواند به شما در ارزیابی مزایا و خطرات جراحی کمک کند، ارتباط برقرار کنید.
پیشگیری و درمان لخته خون پس از جراحی تعویض هیپ و زانو
پیشگیری و درمان لخته خون پس از جراحی تعویض هیپ و زانو بخشی مهم از بهبود شما است. بیماران تعویض مفصل در بالاترین خطر برای ایجاد DVT دو تا 10 روز پس از جراحی هستند، و برای حدود سه ماه در معرض خطر باقی می‌مانند. برای پیشگیری از لخته خون، پزشکتان احتمالاً ترکیبی از رویکردهای درمانی برای شما تجویز می‌کند، که ممکن است شامل:
- ورزش/فیزیوتراپی از روز اول پس از جراحی و ادامه برای چند ماه
- جوراب‌های فشاری
- داروی ضدلخته (همچنین شناخته شده به عنوان آنتی‌کواگولانت یا رقیق‌کننده‌های خون) برای کاهش توانایی بدن در تشکیل لخته خون
ورزش یا فیزیوتراپی
احتمالاً با یک فیزیوتراپیست کار خواهید کرد تا تمرینات خاصی انجام دهید که برای بازگرداندن دامنه حرکت مفصل، تقویت بدن پایین، و بهبود گردش خون در وریدهای عمیق طراحی شده‌اند. برای تعویض زانو، پزشکتان ممکن است استفاده از دستگاه حرکت غیرفعال مداوم (CPM) را توصیه کند که زانو را به آرامی حرکت می‌دهد.
درمان‌های پیشگیری مکانیکی
جوراب‌های فشاری گرادیان دار درجه‌بندی شده‌اند، به این معنا که در مچ پا تنگ هستند و بالاتر در پا شل‌تر می‌شوند. همچنین دستگاه‌های فشاری پنوماتیک یا مکانیکی موجود هستند. عمل فشاری فکر می‌شود که به گردش خون کمک کند و خطر لخته خون را با جلوگیری از تجمع خون در وریدها کاهش دهد. پزشکتان ممکن است جوراب‌های فشاری برای شما تجویز کند یا جزئیاتی در مورد نوع خرید بدون نسخه ارائه دهد. پزشکتان ممکن است دستگاه‌های فشاری پنوماتیک را تجویز کند که از پمپ‌های هوا برای ماساژ خون از ساق پای پایین و بازگشت به قلب استفاده می‌کنند، مشابه جوراب‌های فشاری. این دستگاه‌ها همچنین می‌توانند با جلوگیری از تجمع خون در پاها، از لخته خون پیشگیری کنند.
داروی ضدلخته
داروی ضدلخته ممکن است برای پیشگیری از لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی و درمان آنها تجویز شود. این کلاس دارو به عنوان آنتی‌کواگولانت یا رقیق‌کننده خون شناخته می‌شود. بیماران تعویض مفصل معمولاً روز پس از جراحی شروع به دریافت داروی ضدلخته می‌کنند، ادامه در طول اقامت بیمارستان و تا توانبخشی در خانه. طول درمان شما با داروی ضدلخته و نوع دارویی که تجویز می‌شود، توسط پزشک و عوامل مختلفی تعیین می‌شود.
چندین نوع دارو وجود دارد که در دسته داروی ضدلخته قرار می‌گیرند:
- هپارین: هپارین استاندارد و هپارین با وزن مولکولی پایین با تزریق زیر پوست داده می‌شوند. ممکن است بتوانید خودتان تزریق کنید، یا پرستار بازدیدکننده آنها را اداره کند.
- وارفارین: پزشکتان ممکن است وارفارین را به جای هپارین یا هپارین با وزن مولکولی پایین برای پیشگیری از لخته خون تجویز کند. وارفارین به صورت خوراکی در فرم قرص یک بار در روز مصرف می‌شود.
- آنتی‌کواگولانت‌های خوراکی مستقیم: این داروها جدیدترین نوع داروهای ضدلخته هستند و در فرم قرص موجود هستند، که همچنین به صورت خوراکی یک یا دو بار در روز بسته به دارویی که تجویز می‌شود، مصرف می‌شوند.
شما و پزشکتان باید گزینه‌های درمانی خود را با هم بررسی کنید، همراه با مزایا و معایب و عوارض جانبی ممکن. برخی از داروها نیاز به رعایت برنامه، مدیریت دقیق رژیم غذایی، و آزمایش خون منظم دارند. برای جزئیات بیشتر در مورد استفاده از هر نوع دارو اینجا کلیک کنید.
علائم و نشانه‌های لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی
در حالی که از جراحی تعویض مفصل خود بهبود می‌یابید، مراقب لخته خون احتمالی باشید و اگر هر کدام از این نشانه‌ها یا علائم را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
علائم ترومبوز ورید عمقی (DVT یا لخته خون در پا یا بازو)
- تورم، معمولاً در یک پا (یا بازو)
- درد مداوم، گرفتگی یا حساسیت که توسط آسیب ایجاد نشده
- پوست که گرم به لمس است
- قرمزی در پوست
اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید، هر چه زودتر با پزشک تماس بگیرید.
علائم آمبولی ریوی (PE یا لخته خون در ریه‌ها)
- مشکل تنفس
- درد قفسه سینه یا پشت که با نفس عمیق بدتر می‌شود
- سرفه، یا سرفه کردن خون
PE می‌تواند کشنده باشد. اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید، با اورژانس تماس بگیرید.
با دکتر هومن کوکبی در تهران مشورت کنید…
پیشگیری از لخته شدن خون پس از جراحی ارتوپدی نه تنها ممکن است، بلکه ضروری برای یک بهبودی موفق. اگر در حال برنامه‌ریزی برای جراحی ارتوپدی هستید یا نگران ریسک‌های آن، دکتر هومن کوکبی، متخصص ارتوپد در تهران، آماده است تا با ارزیابی شخصی‌سازی شده، به شما کمک کند. برای مشاوره یا نوبت‌گیری، با مطب ما تماس بگیرید و از تجربیات هزاران بیمار راضی بهره‌مند شوید. سلامت شما اولویت ماست!
نظــــر شمـــــــا؟